Diz eklemi içerisindeki hasarlı veya hastalıklı kısımların çıkarılması ve yerlerine yapay bileşenlerle değiştirilmesi işlemidir. Total diz protezi ameliyatı, dizde şiddetli ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olan ileri evre osteoartrit ve romatoid artrit gibi bazı durumların tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
Total Diz Protezi Nedir?
Total diz protezi, ileri derecede kıkırdak yıpranması, ağrı ve hareket kısıtlılığı olan hastaların diz ağrısını azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak amacıyla yapılan bir cerrahi işlemdir. Bu prosedürde, diz ekleminin yıpranmış olan doğal bölümleri çıkarılır ve yerine yapay bir eklem yerleştirilir. Total diz protezi ameliyatı işlemine, bu kemiklerin yüzeyleri özel yapay materyallerle kaplanır, böylece eklem yüzeyleri arasındaki sürtünmeyi en aza indirerek doğal bir eklem hareketini taklit eder.
Total Diz Protezi Ameliyatı Neden Yapılır?
Diz ekleminin ileri derecede hasar görmesi veya yıpranması sonucunda hastaların yaşadığı ağrıyı azaltmak, eklem fonksiyonunu iyileştirmek ve genel yaşam kalitesini artırmak amacıyla gerçekleştirilir. Osteoartrit, yaşlanmaya bağlı olarak eklem kıkırdağının aşınması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu yıpranma, dizde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlığına yol açabilir. Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin kendi eklemlerine saldırarak iltihaplanmaya neden olduğu kronik bir hastalıktır. Posttravmatik artrit, dizdeki önemli bir kırık veya yaralanma sonrasında eklemde yıpranma oluşabilir.
Total diz protezi ameliyatı önerilmeden önce, genellikle ağrıyı ve iltihaplanmayı azaltmaya yönelik ilaç tedavisi, fizik tedavi, kilo verme, enjeksiyonlar gibi konservatif (cerrahi olmayan) tedavi yöntemleri denenir. Ancak bu yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda ve hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen şiddetli ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığının devam etmesi durumunda önerilebilir.
Total Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ameliyat öncesinde hastalar genellikle genel anestezi altına alınır. Bazı durumlarda, bölgesel anestezi de uygulanabilir. Cerrah, dizin ön kısmında uzunlamasına bir kesi yapar. Bu kesi, genellikle kapağının hemen üzerinden başlar ve altına doğru devam eder. Diz kapağı, cerrahın eklemi içine erişim sağlaması için dışa doğru döndürülür. Cerrah, uyluk kemiğinin ve kaval kemiğinin hasarlı yüzeylerini özel aletlerle dikkatlice çıkarılır. Kemiğin kesilmiş yüzeyleri, yeni protezin uygun şekilde oturmasını sağlamak için düzeltilir.
Metal ve plastikten yapılmış yapay eklem parçaları, femur ve tibiaya yerleştirilir. Diz kapağı yüzeyide hasar görmüşse, bu yüzey plastik bir bileşenle kaplanabilir. Cerrah, protezlerin doğru bir şekilde oturduğundan ve eklem hareketin düzgün olduğundan emin olmak için dizin hareketini kontrol eder. Kesi yerine dikiş veya zımbalar konularak ameliyat sonlandırılır, daha sonra steril bandaj uygulanır. Hastalar genellikle ameliyat sonrası birkaç gün hastanede kalır. Bu süre zarfında ağrı kontroolü, mobilizasyon ve fizik tedavi başlatılır.
Total diz protezi ameliyatı, deneyimli bir ortopedik cerrah tarafından yapılmalıdır. Ameliyat sonrasında uygun fizik tedavi ve rehabilitasyon, optimal sonuçlar alınmasında kritik bir role sahiptir. Bu nedenle, hastanın ameliyat sonrası dönemdeki talimatları ve tedavi programını dikkatlice takip etmesi esastır.
İyileşme Süreci
Ameliyatın hemen sonrasında hastalar, genellikle 2 ila 4 gün arasında hastanede kalırlar. Bu süre boyunca ağrı kontrolü sağlanır, kan pıhtılaşması riskine karşı önlemler alınır ve erken mobilizasyon için gerekli tedbirler alınır. Ameliyatın hemen ardından fizik tedaviye başlanır. Eklem hareketliliğini artırmak, kas gücünü korumak ve geri kazanmak amacıyla bu süreç uygulanır. İlk olarak basit hareketlerle başlanırken, zamanla egzersizlerin yoğunluğu arttırılır. Operasyon sonrasında ortaya çıkan ağrılar, reçete edilen ağrı kesicilerle ve gerektiğinde soğuk uygulamalarla kontrol altına alınır.
Taburcu olan hastalar için evde alınması gereken bazı güvenlik önlemleri bulunmaktadır. İlk haftalar içerisinde düşme riskini minimize etmek amacıyla ev içinde potansiyel tehlikelerin ortadan kaldırılması önerilir. Ayrıca, ameliyat bölgesinin temiz ve kuru tutulması, enfeksiyon riskini azaltmak adına büyük önem taşır. İyileşme sürecinin ilk haftalarında hastaların yavaşça normal aktivitelere geri dönmeleri beklenir. Aşırı zorlama, ağırlık kaldırma veya uzun süre ayakta kalmaktan kaçınılmalıdır. Fizik tedavi süreci devam ederken, aktivite seviyesi kademeli olarak artırılır.
6-12 hafta içerisinde birçok hasta günlük rutinine geri döner, fakat tam anlamıyla iyileşme birkaç ayı bulabilir. Eklem hareketliliğini korumak için düzenli egzersiz yapmak büyük önem taşır. Ameliyat sonrası protezin durumu, rutin kontrollerle izlenmelidir. Bu, olası komplikasyonları erken teşhis etmek için önemlidir. Total diz protezi ameliyatı iyileşme süreci, özenli bakım, uygun fizik tedavi ve hastanın aktif katılımıyla başarılı bir şekilde yönetilebilir. Başarılı bir iyileşme süreci için doktor tavsiyelerine sıkı sıkıya uyulması esastır.
